10
ژوئنحوادث تلخ ساختمانی، عبرت‌ها و آموزه‌ها
سلام
چندی پیش با دوست و همکار عزیزم جناب آقای مهندس کامیار میر رضوی گفتگویی داشتم و ایشان چند حادثه رخ داده را برایم تشریح نمود و واقعا متأثر شدم. در ایمیلی که از طرف گروه گام ارسال شده بود یکی از این حوادث با تدوین و نگارش جناب آقای مهندس ابوالفضل مشایخی ارائه شده است. ضمن تشکر از این عزیزان، برای اعتلای دانش حقوقی دوستان و همچنین روشن شدن مسئولیت مهندسین برای دانشجویان رشته مهندسی مطالب به طور کامل تقدیم می‌گردد. با آرزوی توفیق کلیه مهندسین
حوادث تلخ ساختمانی، عبرت ها و آموزه ها
مقدمه
از این پس بر آنیم با یاری خدا در این صفحه پرونده های قضایی حوادث تلخ ساختمانی را مرور کنیم. فواید بیشماری در این کار نهفته است. من جمله: اول آنکه مهندسین ناظر در فراز و فرود وقایعی که بر همکارانشان گذشته است به وسعت دامنه اختیارات خود و بالطبع با سنگینی مسوولیتی که این اختیارات در پی خواهند داشت آگاه خواهند شد. دوم، مالکین و سرمایه گذاران و سازندگان پس از مطالعه این حوادث و تجزیه و تحلیل های آن به تخصصی بودن این صنعت و جدی بودن تذکرات مهندسین ناظر پی خواهند برد. و در آخر سایر عوامل و ارگان های مرتبط باصنعت ساخت و ساز شهری از جمله سازمان نظام مهندسی، شهرداری، کارشناسان رسمی دادگستری و حتی پیمانکاران جزء و عوامل اجرایی کارگاهها نقایص و عواقب فعالیتهای خود را در آیینه این حوادث به قضاوت خواهند نشست. لازم به یادآوری ست که روی سخن این سلسله مقالات در درجه اول مهندسین ناظر هستند. چرا که با توجه به وضعیت حقوقی قوانین ساخت و ساز حاکم در شهر ها، محور حقوقی ساخت و ساز شهری قطعاً مهندسین ناظر اند و چنانچه ایشان دارای احاطه کامل بر مسائل حقوقی و فنی حرفه خود باشند، بی شک ساخت و ساز شهری جامعه ما با حداقل نقایص و خسارات انجام خواهد شد.
تدوین و نگارش: مهندس ابوالفضل مشایخیپرونده شماره یک:
سهل انگاری، بی مسوولیتی و یک مرگ دلخراش
سایت پلان (خلاصه پرونده)
مکان: منطقه 5 شهرداری تهران، محله شهران
زمان: زمستان 91
تلفات و خسارات: فوت یک بانوی باردار و سقط جنین او، مصدومیت یک کارگر ساختمانی، تخریب بخشی از یک ساختمان دو طبقه
متهمین و مقصرین طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری مسوول پرونده: سازنده 70% ، شهرداری 10% ، مهندس ناظر 10% ، مهندس محاسب 10% .
پلان کلی(شرح حادثه)
اواخر بهار سال 91 برای ساختمانی واقع در محله شهران مجوز تخریب و نوسازی صادر می شود شامل هفت طبقه از قرار یک زیرزمین، همکف و پنج طبقه روی آن. سازنده که با مالکین زمین قرارداد مشارکت در ساخت بسته بوده است، اواخر پاییز آن سال، بدون اخذ مجوز شروع عملیات ساختمانی از مهندس ناظر، شروع به تخریب ساختمان موجود و گود برداری جهت احداث بنای جدید می کند. مامورین شهرداری که با توجه به امکانات و شرح وظایفشان قطعاً از اوایل مرحله تخریب در جریان چند و چون عملیات ساختمانی بوده اند، به هر دلیل چندان جدیتی در متوقف کردن عملیاتی که بدون مجوز ناظر آغاز شده است، به خرج نمی دهند. و شهرداری ناحیه به دادن تنها 2 نامه اخطاریه و گوشزد کردن موارد قانونی به سازنده، اکتفا می کند. در مراحل پایانی گودبرداری، مهندس ناظر از عملیات ساختمانی آگاهی پیدا می کند. وی پس از حضور در محل، مواجهه با گودبرداری به عمق 4 متر و مشاهده وضعیت خطرناک ساختمان مجاور، مضطرب شده بلافاصله جهت ارایه گزارش، به دفتر خدمات الکترونیک شهرداری مراجعه می کند. کارمند دفتر اظهار می دارد قبل از امضای برگه شروع به کار، امکان ثبت گزارش در سیستم وجود ندارد. لذا مهندس ناظر همزمان برگه شروع به کار و گزارشی با این مضمون ارایه می کند: (1.عدم هماهنگی مالک در زمان تخریب و گود برداری. 2. عدم اجرای سازه نگهبان. مقتضی ست تا رفع موارد خلاف ممانعت اجرای عملیات به عمل آید.) با علامت خلاف دارد در قسمت مربوطه. پس از تسلیم گزارش و ثبت آن در دفتر خدمات، ناظر به خیال اینکه خلاف سازنده را اعلام کرده، مسوولیت خود را انجام داده و از هر گونه اتهامی مبرا است، محل را ترک می کند. کمتر از 24 ساعت بعد، یعنی پاسی پس از نیمه شب همان روز، ریزش بخشی از ساختمان همسایه گود، منجر به فوت یک بانوی باردار و مصدومیت یک کارگر می شود.
پس از حادثه و حضور مامورین اورژانس، آتشنشانی، نیروی انتظامی، شهرداری، خبرنگاران رسانه ها و غیره، و با توجه به وقوع فوت در حادثه، مامورین نیروی انتظامی ابتدا سازنده را بازداشت و پس از او اقدام به تعقیب نشانی سکونت و بازداشت مهندس ناظر در همان نیمه شب می کنند. دادگاه مسوول رسیدگی به پرونده یکی از کارشناسان رسمی دادگستری را مسوول بررسی تخصصی حادثه می کند. پس از اعلام نظر کارشناس که حدود یک هفته بعد از حادثه، تسلیم دادگاه می شود، مامور بازدید شهرداری و مهندس محاسب هم به دادگاه احظار و بازداشت می شوند. پس از اعتراضاتی که از طرف سازنده و شهرداری نسبت به نظر کارشناس صورت می گیرد، پرونده مشمول اطاله دادرسی شده و تا کنون رای قطعی صادر نشده است. متهمین و مقصرین پرونده به قید وثیقه از بازداشتگاه آزاد و منتظر رای هیئت سه نفره کارشناسان هستند.
برش A-A (ناآگاهی . . . و ناگهان سقوط)
حتی تصورش هم برای انسان سخت است. اینکه یک مهندس ساختمان باشی کسی که سالها در حرفه اش تجربه کسب کرده است، دارای موقعیتی ممتاز در جامعه است، دارای خانواده ای آبرومند و معتبر، دارای شغلی که چندین نفر زیر دستش کار می کنند و از او دستور میگیرند و ناگهان یک حادثه.
مامورین نیمه شب به خانه او مراجعه می کنند و مثل یک مجرم جنایتکار با دستبند و پابند جلوی چشمان نگران خانواده اش او را با خود می برند. دردناک است، هم برای جامعه مهندسی و هم برای کل جامعه ی ما!! سوال این است کجا و در چه زمان و مکانی مهندسین ما آموزش دیده اند، اختیارات و مسوولیتهای آنها برایشان تشریح شده است، نحوه ی تعامل با ارگان های اجرایی شهری به آنها تعلیم داده شده است، که پس از یک حادثه به جرم عدم انجام مسوولیتهایشان، این طور با آنها برخورد می شود؟
برش B-B (بی اطلاع و بی پناه در برابر قانون)
حدود یک هفته از آن حادثه ناگوار گذشته است. مهندس ناظر هنوز در بازداشت است. رای کارشناس به دادگاه تسلیم می شود. علاوه بر مالک و ناظر، مامور بازدید شهرداری و مهندس محاسب هم مقصر اعلام می شوند. مامور بازدید شهرداری به جرم قصور در اعلام گزارش نقص در مدارک عملیات ساختمانی و عدم جدیت در توقف عملیات ساختمانی در مراحل اولیه تخریب، و مهندس محاسب به جرم طراحی سازه نگهبان نامتناسب با شرایط گود(سازه نگهبانی که هیچگاه اجرا نشد!). ایشان هم به دادگاه احضار و بازداشت می شوند. بازجوی مسوول پرونده به مهندسین ناظر و محاسب وعده می دهد در صورتی که در برگه بازجویی به تقصیر خود اعتراف و اعلام کنند به نظر کارشناس اعتراضی ندارند آزاد خواهند شد. آنها علی رغم میل باطنی اینکار را می کنند. ولی بعد به آنها گفته می شود با این کار فقط حق اعتراض به حکم را از خود سلب کردند، (معمولا بازجوها از این ترفند برای جلوگیری از اطاله روند دادرسی استفاده می کنند) و آزادی آنها تنها به قید وثیقه ممکن است. البته اتقافات فوق طبق اظهارات مهندس ناظر و محاسب نگارش شده و به غیر از متن برگه های بازجویی آنها که کمابیش موید مطالب فوق است مرجع دیگری برای تایید این اظهارات وجود ندارد.
مطالعه برگه های بازجویی یک نکته بسیار عجیب و تامل انگیز در بر دارد. مهندسین ناظر و محاسب این پرونده هر دو بالای پنجاه سال سن دارند و از نظر تحصیلات و تجربه کاری بسیار پخته تر از مامور بازدید شهرداری هستند که حدود سی سال سن دارد. با این وجود برخلاف برگه های بازجویی مهندسین که با خطی نسبتا ناخوانا به جرم خود اعتراف و حق اعتراض را از خود سلب کردند، مامور شهرداری با خطی بسیار خوب و با اشاره به مواد قانونی، خود را از هر تقصیری مبرا دانسته و نظر کارشناس را از اساس زیر سوال می برد. پس از کمی پی جویی معلوم شد که در روز باز جویی از طرف معاونت حقوقی شهرداری، وکیلی زبردست جهت دفاع از مامور شهرداری در دادگاه حاضر شده و پر کردن برگه بازجویی و سایر موارد مطرح شده را با مهارت به انجام رسانیده است و وثیقه مورد نیاز برای آزادی مامور نیز از طرف شهرداری تامین شده است.
حقیقتاً خوشا به غیرت مسوولین وقت سازمان نظام مهندسی استان تهران! ماموری که بود و نبودش خلل چندانی در اداره این شهر ایجاد نمی کند و چندان تحصیلات و تجربه ای ندارد و تاثیری هم در درآمد شهرداری تهران ندارد، با این حال شهرداری این طور از او حمایت می کند. از آن طرف نظام مهندسی که اساساً درآمدش و وجودش به پرداخت حق عضویت و درصدی از حق نظارت مهندسین عضو اش وابسته است، دو عضو تحصیل کرده و با تجربه اش را این طور بی اعتنا در گرداب حوادث رها می کند تا بازیچه ی دست این و آن شوند و آبرو و حیثیت و شخصیت شان این طور به تاراج رود. زهی گوش شنوا و چشم بینا و وجدان بیدار!
برش C-C (داغی بر دل همه ی ما)
یک لحظه خود را به جای شوهر آن بانوی بارداری که در اثر این حادثه کشته شد، بگذاریم. بینهایت دردناک است! اینکه با شور و شوق منتظر به دنیا آمدن فرزندت باشی و ناگهان زنجیره ای از نادانی ها منجر به حادثه ای شود که تمام زندگی ات را نابود کند. جدای از تمام نارسایی های اداری و سازمانی، وظیفه تک تک افراد جامعه ما ست که هر کس به اندازه مقدورات خود برای جلوگیری از تکرار این دست حوادث تلاش کند. در این میان وظیفه مهندسین ناظر از همه سنگین تر است چرا که از نظر قانونی هم اختیارات و هم مسوولیتهای مهندس ناظر بسیار وسیع است. فارغ از اینکه مسوولین سازمان نظام مهندسی و شهرداری و سایر سازمانها چطور عمل می کنند، شایسته است مهندسین ناظر به حکم انسانیت و وجدان بکوشند تا از هر منبعی اطلاعات حقوقی و فنی خود را بالا برند و با حضور مستمر و به موقع در کارهای تحت نظارتشان احتمال وقوع این قبیل حوادث دلخراش را به صفر برسانند.
توصیه های حیاتی برای مهندسین ناظر
این توصیه ها با توجه به حادثه تشریح شده به سه دسته تقسیم می شوند:
اول- قبل از خطر:
· خرید بیمه مسوولیت پس از تحقیق و یافتن شرکتی که بهترین شرایط و پوششها را ارایه می کند.
· ایجاد ارتباط و رد و بدل کردن شماره تماس با همسایگان ملک تحت نظارت، در زمان امضای قرارداد نظارت، به جهت آگاه شدن از اتفاقات و خطرات عملیات ساختمانی آن ملک.
دوم- در زمان احساس خطر:
· در صورت مواجه شدن با شرایطی مشابه مهندس ناظر این پرونده به هیچ عنوان برگه شروع به کار را مهر و امضاء نکنید و در چنین شرایطی دستور توقف عملیات ندهید. اساساً دستور توقف عملیات در زمان گود برداری بزرگترین خطای یک مهندس ناظر است، چرا که دستور توقف عملیات ساختمانی احتمال ریزش گود را بالا خواهد برد.
· به هیچ عنوان صحنه را ترک نکنید و با تماس تلفنی با فوریتها و نامه نگاری به تمام ادارات و ارگان های اجرایی شهری اعم از آتشنشانی، نیروی انتظامی، شهرداری ناحیه، شهرداری منطقه، اداره کار، اداره راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی پای تمام آنها را به صحنه خطر باز کرده پس از تخلیه سکنه کلیه ساختمان های در معرض خطر، با قبول مسوولیت، سرپرستی عملیات ایمن سازی گود را برعهده بگیرید.
· با مراجعه به نمایندگی صادرکننده بیمه مسوولیتتان نسبت به تقاضای الحاقیه بیمه و شرایط پرداخت خسارت تا چند برابر سقف قبلی آن اقدام کنید. همچنین توصیه می شود از یک شرکت بیمه دیگر، بیمه مسوولیت خریداری نمایید.
سوم- پس از حادثه:
· در صورتی که خدای نا کرده در یکی از کار هایتان این چنین حادثه ای پیش آمد، همواره به یاد داشته باشید که وظیفه کارشناس و باز پرس و قاضی نیست که حقیقت را کشف کنند بلکه آنها با بررسی اسناد و مدارک نتیجه گیری و قضاوت می کنند. این طرفین دعوا هستند که باید اسناد و مدارک را تهیه کنند و در اختیار آنها بگذارند و با تشریح دقیق وضعیت و استدلال های مبتنی بر مواد قانونی علاوه بر دفاع از خود، آنها را در قضاوتی عادلانه یاری دهند. ( اتفاقی که در مورد مهندس محاسب این پرونده می توانست بیفتد.)
تهیه مدارک، مشاوره حقوقی و راهنمایی: مهندس کامیار میر رضوی
تدوین و نگارش: مهندس ابوالفضل مشایخی
با تشکر از موسسه تحقیق و توسعه گام
بیست و دوم فروردین نود و سه
http://www.payampress.com/site/news.aspx?newsid=2768
دسته ها: آموزشی (سایر) | نویسنده: n.SM
متأسفم، نظرات این نوشته بسته است..